به گفته یک فعال کارگری پیش از اتفاقات اخیر و گرانی دلار، دستمزد کارگران واقعاً ناچیز بود و تکافوی هزینه‌های خوراکی را نمی‌داد اما حالا با گرانی ارز، سقوط دستمزد به شکل بی‌سابقه‌ای، سفره‌های کارگران را از رونق انداخته و دیگر چیزی در سبد خرید کارگران باقی نمانده است.
حداقل دستمزد روزانه هر کارگر ایرانی، فقط سه دلار
پس از مذاکراتی طولانی و بدون حضور نمایندگان واقعی کارگران در چانه‌زنی‌ها، حداقل دستمزد روزانه کارگران برای سال ۱۴۰۳، رقم ۲٬۳۸۸٬۷۲۸ ریال تعیین شده است. بسیاری از کارگران به‌صورت روزانه و با دستمزد پایه مشغول به کارند. ۲۳۸ هزار تومان حتی برای زنده ماندن آن‌ها نیز کفایت نمی‌کند و با حقوق روزانه ۲۳۸ هزار تومان حتی نمی‌توان یک کیلو گوشت قرمز خرید.
پس از حمله نظامی ایران به اسرائیل قیمت ارز سیری صعودی داشت. در ساعات پایانی شامگاه ۲۶ فروردین، قیمت دلار در بازار آزاد به حدود ۶۷ دلار رسید. درآمد ۲۳۸ هزار تومانی کارگران روزمزد در این شرایط رقمی نزدیک به ۳ دلار است.
خبرگزاری کار ایران(ایلنا) به نقل از علیرضا خرمی که «فعال کارگری» و عضو شورای اسلامی کار پلی اکریل اصفهان معرفی شده نوشت قدرت خرید دستمزد کارگران به پایین‌ترین میزان در تاریخ شورای عالی کار رسیده است. او درآمد کارگران را «بخور و نمیر» خواند و گفت:
قبل از اتفاقات اخیر و گرانی دلار، دستمزد کارگران واقعاً ناچیز بود و تکافوی هزینه‌های خوراکی را نمی‌داد؛ حالا با گرانی ارز، سقوط دستمزد به شکل بی‌سابقه‌ای، سفره‌های کارگران را از رونق انداخته است؛ دیگر چیزی در سبد خرید کارگران باقی نمانده؛ نمی‌دانیم چرا هر دولتی که می‌آید به سفره‌های خالی کارگران حمله می‌برد.
علیرضا خرمی در ادامه گفت:
کارگران متخصص و باسابقه، معمولاً مشمولِ سایر سطوح مزدی هستند که امسال حقوق‌شان ۲۲ درصد افزایش داشته است؛ در همین یک ماهِ فروردین، بسیاری از کالاها و خدمات بیش از ۳۰ درصد گران شده، تورم سال قبل هم حداقل ۵۰ درصد بوده؛ در واقع از آغازِ فروردین ۱۴۰۲ تا پایان فروردین امسال، حداقل ۷۰ یا ۸۰ درصد تورم روی سبد معیشت خانوارها داشتیم اما افزایش دستمزد کارگران متخصص کشور که سرمایه ملی هستند و چرخ‌های اقتصاد را می‌گردانند، فقط ۲۲ درصد بوده است؛ در این اوضاع، آیا بازهم قرار است از تحکیم خانواده و فرزندآوری بگویند یا انتقاد کنند که چرا نیروهای متخصص، مجرد می‌مانند و به ناچار و از روی اجبار، دست به مهاجرت می‌زنند؛ کارگرِ کاربلد به هر کشوری که مهاجرت کند، مزد روزانه‌اش از ۳ یا ۴ دلار که بیشتر است!
به گفته خرمی، از ابتدای دهه ۹۰ شمسی، شوک‌های پی‌درپی اقتصاد، تامین بی‌دغدغه مسکن و خانه‌دار شدن را از کارگران گرفت؛ «خانه‌دار شدن» سال‌هاست که یک رویاست، حالا خرید یک خودروی ساده هم برای کارگران رویاست؛ «پراید دار شدن» رویایی است که به این سادگی‌ها با کار کردن و عرق ریختن، متحقق نمی‌شود.
وزارت کار حقوق ۱۴۰۳ را در آخرین روز‌های اسفند ۱۴۰۲ تصویب کرد اما جزییات آن اعلام نشد. حتی نمایندگان متصل به دولت کارگران در مذاکرات صورتجلسه شورای عالی کار را امضا نکردند و اصرار داشتند که حقوق کارگران باید بیش از میزان اعلام شده بالا می‌رفت، اما چون امضای نماینده دولت و نماینده کارفرمایی و تایید وزیر کار برای رسمی‌شدن بخشنامه حقوق و دستمزد کفایت می‌کرد، پس از تعطیلات نوروز وزارت کار آن را به بخشنامه کرد تبدیل کرد.
پایه حقوق کارگران در سال ۱۴۰۳ از پنج میلیون و ۴۸۵ هزار و ۲۲۶ تومان به هفت میلیون ۴۰۵ هزار و ۵۶۸ تومان افزایش پیدا کرده است. پایه حقوق کارگران در فیش حقوقی به‌عنوان جمع مزد پایه در قرارداد‌های کارگری درج می‌شود، اما این مبلغ نهایی دریافتی کارگر نیست.
حقوق وزارت کار ۱۴۰۳ در قدم نخست براساس پایه حقوق محاسبه و اعلام شده ولی کارفرما موظف است در پایان مراحل، سایر مزایا از جمله مواردی مثل حق مسکن، حق سنوات، حق اولاد و… را با توجه به وضعیت کارگر به پایه حقوق اضافه کند.
حقوق وزارت کار ۱۴۰۳، در کنار پایه حقوق، با یک‌سری مزایا تلفیق می‌شود. محاسبه و پرداخت مزایا دقیقا مانند پایه حقوق، اجباری است. حق بیمه سهم کارگر را در انتها کسر می‌کنند اما مهمترین مزایای حقوق وزارت کار ۱۴۰۳، بن خواربار است که امسال از یک میلیون و ۱۰۰ هزار تومان به یک میلیون و ۴۰۰ هزار تومان افزایش پیدا کرده است. یعنی ماهی ۳۰۰ هزار تومان به بن خواربار اضافه شده است.
حقوق وزارت کار ۱۴۰۳ همچنین از حق مسکن تشکیل می‌شود که مانند سال قبل ۹۰۰ هزار تومان خواهد بود و تغییر نمی‌کند. حق عائله‌مندی امسال برای اولین بار در بخشنامه حقوق و دستمزد کارگری گنجانده شده و کارفرما باید به کارگر بابت آن ۵۰۰ هزار تومان بپردازد.
حقوق وزارت کار ۱۴۰۳ همچنین شامل حق اولاد است و کارگر متاهل به ازای هر فرزند ۷۱۶ هزار تومان دریافتی خواهد داشت که نسبت به رقم ۵۳۰ هزار تومان سال گذشته مقداری افزایش پیدا کرده است. داشتن فرزند دوم به‌معنای محاسبه، یک ۷۱۶ هزار تومان دیگر در فیش حقوق کارگران است اما از فرزند دوم به بعد میزان حق اولاد در محاسبه حقوق کارگران بالاتر نمی‌رود.
حقوق وزارت کار ۱۴۰۳ با افزودن پایه سنوات تکمیل می‌شود. در این بخش مانند سال گذشته کارفرما باید مبلغ ۲۱۷ هزار تومان به حقوق کارگرانی با سابقه حداقل یک‌سال فعالیت در کارگاه بپردازند.
پرداخت حق بیمه تامین اجتماعی اجباری است. بر اساس قانون بخشی از حق بیمه تامین اجتماعی را دولت و بخشی دیگر را کارفرما برعهده می‌گیرند، اما بخش سوم را با عنوان حق بیمه سهم کارگر برعهده خود فرد گذاشته‌اند که رقم آن امسال معادل ۷۰۰ هزار تومان خواهد بود. ۷۰۰ هزارتومان را باید افزون بر حق بیمه درمان پایه یا تکمیلی در نظر گرفت. حقوق کارگران مجرد و متاهل با سابقه کار یا بدون سابقه کار نیز کمی متفاوت است.
در غیاب نمایندگان واقعی کارگران و تشکل‌های مستقل در شورای عالی کار، سه‌جانبه‌گرایی نمایندگان دولت، کارفرمایان و نمایندگان تشکل‌های کارگری وابسته به حکومت به نمایشی برای تحمیل سرکوب دستمزد تبدیل شد. افزایش ناچیز دستمزد در سال ۱۴۰۳ در حالی که نرخ ارز افزایش صعودی دارد کفاف بقای کارگران را نمی‌دهد. اگر وضعیت چنین ادامه یابد در سال پیش رو سفره کارگران بیش از پیش کوچک خواهد شد.
زمانه : بخش خبر
