فرزند رضا براهنی، نویسنده، شاعر و منتقد ادبی ایرانی طی يادداشتی کوتاه در اينستاگرام، خبر درگذشت او را منتشر کرد. بر اساس اين يادداشت، رضا براهنی بامداد جمعه پنجم فروردین در ۸۶ سالگی در شهر تورنتو در کانادا چشم از جهان فروبست.
رضا براهنی در سال ۱۳۱۴ در تبریز متولد شد. او دارای دکترای ادبیات انگلیسی بود.
فعاليت او در کانون نويسندگان که از اعضای هیات موسس آن بودچه قبل و چه بعد از انقلاب عليه سانسور چشمگير بود. پس از مهاجرت به خارج از کشور، از تلاش های خود باز نماند و از چهره های تاثير گذار در عرصه ادبيات، نقد و به ويژه مباحث مربوط به زبان بود و به عنوان يکی از نظريه پردازان در اين زمينه مقبوليت زيادی بدست آورده بود.
در بخشهائی از “نگاهی به زندگی و آثار رضا براهنی” توسط “بنوشه فرهت” در سايت طاقچه و در معرفی کتاب “آواز کشتگان” آمده است :
رضا براهنی کوچک در سال‌های مدرسه زبان فارسی را آموخت و این آموختن را نیز داستانی برای خود می‌داند چراکه زبان فارسی نه در خانواده و نه در جامعه شنیده نمی‌شد و همین امر باعث کندی روند آموزش می‌شد. البته قرارگیری در چنین موقعیتی پتانسیل‌های منحصربه‌فردی نیز ایجاد کرده بود. به‌عنوان‌مثال خود او می‌گوید ذهنِ مترجمی را از همان دوران مدرسه کسب کرده که معلم‌ها دروس را از روی کتاب می‌خواندند و بعد برای دانش‌آموزان به زبان ترکی ترجمه می‌کردند.
این امر به تدریج سبب شد تا ذهن او ناخودآگاه در تغییر از زبانی به زبان دیگر و انتقال درست و بی‌کم‌وکاست مفاهیم زبده و کارکشته شود. چنین روندی در ذهن او نهادینه‌شده و شاید همین موضوع را که خود از آن به «دوگانگی شخصیت ذهن» یادکرده بتوان از نقاط قوت او در ترجمه دانست. در سال‌های بعد او دیگر به زبان فارسی هم در کنار زبان مادری مسلط بود و به‌تدریج دنیای ادبیات را کشف و مزه‌مزه می‌کرد. نخستین قصه‌اش را در ۱۶ سالگی و پس از خواندن اثری از صادق هدایت نوشت.
معرفی آثار او
بسیاری رمان «رازهای سرزمین من» براهنی را از مهم‌ترین آثار او می‌دانند. او با بهره بردن از قالب ادبی رمان که بهترین نوع قالب‌ها برای بیان و انعکاس مسائل اجتماعی است توانسته به‌خوبی بازتابی از جامعه را در یک بازه زمانی مشخصی، به مخاطب ارائه دهد. او همچنین منتقد قهاری است و برخی بر این باورند که بسیاری از مفاهیم نقد ادبی را رضا براهنی در بین ایرانیان مطرح کرده است و او را بنیان‌گذار نقد ادبی مدرن ایران می‌دانند. در حوزه نقد ادبی کتاب «طلا و مس» او از مشهورترین‌هاست. براهنی در ترجمه نیز خوب ظاهرشده و از این توانایی خود به بهترین نحو ممکن استفاده کرده است. او آثاری از نویسندگان بنام نظیر «آنتوان دوسنت اگزوپری»، «ایو آندریچ»، «ویلیام شکسپیر»، «کالروماریا فرانزرو»، «ماکسیم رودنسون» و «دیوید کات» را ترجمه کرده است.
او در هر زمان که فرصت دست داده در باب زبان سخن گفته است. در کتاب «خطاب به پروانه‌ها» زبان را نه‌فقط یک وسیله در شعر که هدف دانسته است. او این کتاب را عصیان علیه تمام قراردادهایی می‌داند که در زبان فارسی به شعر فارسی و حتی شعر نیمایی تحمیل‌شده است. از دیگر آثار او می‌توان به «آدم‌خواران تاجدار» اشاره کرد که در آن به روایت آنچه پرداخته که پیش از انقلاب و در زندان بر سر او آمده است. این کتاب به انگلیسی چاپ و بعدها نیز به زبان‌های دیگر ترجمه شد.
از میان آثار داستانی او می‌توان به «آزاده خانم و نویسنده‌اش»، «الیاس در نیویورک»، «بعد از عروسی چه گذشت» و «چاه به چاه» اشاره کرد. رضا براهنی به‌غیراز «طلا در مس» چندین اثر مکتوب دیگر نیز در باب نقد ادبی دارد که عبارت از «کیمیا و خاک»، «تاریخ مذکر» و «در انقلاب ایران»، «خطاب به پروانه‌ها یا چرا من دیگر شاعر نیمایی نیستم» و «گزارش به نسل بی سن فردا (سخنرانی‌ها و مصاحبه‌ها)» است.
او همچنین چندین اثر شعر نیز دارد که عبارت‌اند از «آهوان باغ»، «جنگل و شهر»، «شبی از نیمروز»، «مصیبتی زیر آفتاب»، «گل بر گسترده ماه»، «ظل الله»، «نقاب‌ها و بندها (انگلیسی)»، «غم‌های بزرگ»، «بیا کنار پنجره» و «اسماعیل».
آواز کشتگان کتابی است که رمان اجتماعی ایران در اواخر دوران پهلوی را نشان می‌دهد. او همچنین سفرنامه «سفر مصر و حالات من در طول سفر» و نمایشنامه «بازی بی بازی» را نیز به رشته تحریر درآورده است.
